Divergentie in economische vooruitzichten

De Europese economie is hard geraakt door de coronacrisis. Zo kromp de economie van de 27 EU-landen met gemiddeld 13,9% ten opzichte van een jaar geleden. De landen uit de eurozone daalden gemiddeld harder met een krimp van 14,7%. Het Verenigd Koninkrijk kromp met maar liefst 21,5% ten opzichte van een jaar geleden. Nadat de besmettingen van het coronavirus in het tweede kwartaal onder controle leken, de beheersingsmaatregelen werden afgebouwd en de overheden diverse stimulansen introduceerden, leek een duurzaam en breed gedragen economisch herstel in het verschiet te liggen. De inkoopmanagersindices duiden echter op een toenemende divergentie van het economische herstel in Europa. Zo steeg de PMI Composite index voor Duitsland van 53,7 naar 54,7, terwijl die van Spanje daalde van 48,3 naar 44,3. Belangrijke oorzaken van deze divergentie zijn enerzijds de verschillen in het aantal nieuwe coronabesmettingen en anderzijds de verschillen in de samenstelling van de economie.

Zorgelijke ontwikkelingen virus nopen tot maatregelen

De mate waarin het coronavirus de kop opsteekt, bepaalt ook de mate en omvang van de door de overheden getroffen beheersingsmaatregelen. Deze hebben uiteindelijk een grote invloed op het economische herstel. Binnen de eurozone loopt het aantal besmettingen relatief sterk op in Spanje, België en Frankrijk. Dit in vergelijking tot bijvoorbeeld landen als Italië en Duitsland. In de eerstgenoemde categorie landen zijn de teugels alweer sterk aangehaald. Zo is in de regio Madrid de noodtoestand afgeroepen, zijn er in diverse landen lokaal lockdowns afgekondigd, zijn in sommige grote steden de horecagelegenheden gesloten en worden evenementen afgelast en sportwedstrijden zonder publiek gespeeld.

Dienstensector hard geraakt

Door de (opnieuw) ingestelde beheersingsmaatregelen wordt vooral de dienstensector opnieuw hard geraakt. Net nu in Europa het toerisme in de zomer weer opkrabbelde, ligt het naseizoen op zijn gat. Ook de horeca en de evenementenindustrie hebben het zwaar te verduren. In sommige landen maken deze sectoren een relatief groot deel uit van de economie. Zo draagt bijvoorbeeld het toerisme en de horeca in Spanje circa 25% bij aan de economie. Andere hard getroffen sectoren, zoals de evenementen- en sportindustrie daarbij opgeteld, komt het aandeel zwaar geraakte sectoren al snel uit op 30%. Na een zwak toerismeseizoen ontbreken het veel bedrijven in deze sectoren aan financiële buffers om de klappen op te vangen voor het winterseizoen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de inkoopmanagersindices van de Spaanse dienstensector een forse daling liet zien, van 47,7 naar 42,4. Ook de inkoopmanagersindices van Duitsland en Frankrijk daalden, naar respectievelijk 47,5 en 50,6. Alleen de index van de Duitse dienstensector wijst nog op groei. De inkoopmanagersindex van de Italiaanse dienstensector steeg weliswaar van 47,1 naar 48,8, maar dit niveau duidt nog wel op krimp.

Europese industrie klimt uit dal

De inkoopmanagersindices van de Europese industrieën, die al een week eerder gepubliceerd werden, duiden op aanhoudende groei. Wel neemt het momentum daarvan iets af. De landen met een relatief groot aandeel in de industrie, vooral die gericht zijn op de export buiten Europa, profiteren van een toenemende vraag. Duitsland gaat hierbij aan kop, terwijl het aandeel van de industrie in landen als het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Spanje juist relatief beperkt is. In combinatie het relatief grote aandeel van sectoren die hard geraakt worden door het coronavirus, staat in Europa de Spaanse economie relatief zwaar onder druk. De afgelopen maanden herstelde de industriële productie nog wel in heel Europa, ook in Spanje. Opvallend was dat de jaar-op-jaar krimp van de Duitse industriële productie terugliep naar 9,6% en die van Italië naar 0,6%. Italië lijkt het virus inmiddels relatief goed onder controle te hebben en uit het dal te klimmen. Pas als de dreiging van het virus helemaal verdwenen is, lijkt een duurzaam herstel mogelijk. Dit is voorlopig nog niet aan de orde.