Rien ne va plus?

De Britse premier Boris Johnson heeft meermaals aangegeven dat er 15 oktober een deal over de toekomstige handelsrelatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk moest liggen. Zo niet, dan was een brexit zonder deal over de toekomstige handelsrelatie onvermijdelijk. 15 oktober ging echter voorbij zonder dat een deal werd beklonken. De woordvoerder van Johnson liet afgelopen vrijdag weten dat de onderhandelingen “voorbij” zijn. De vraag is nu of het om een karakteristieke Johnson-bluf gaat of dat bedrijven en overheden zich moeten gaan opmaken voor een harde brexit. Vrijdag beschuldigden de Britten de EU ervan niet bereid te zijn tot compromissen, waardoor verder onderhandelen zinloos zou zijn. Ondanks de harde woorden en het stilleggen van de formele onderhandelingen, leek het er afgelopen weekend op dat de partijen wel in gesprek blijven.

Fishy tactics

Het voornaamste twistpunt in de onderhandelingen blijkt de afspraken over de Britse viswateren. De EU – met name Frankrijk, maar ook Nederland en Denemarken zijn zeker niet onverschillig – eist dat Europese landen toegang tot de Britse viswateren houden. Afgelopen 40 jaar hadden de vissers van deze landen vrij toegang tot de Britse wateren. Dit tot ergernis van Britse vissers die moesten toezien hoe ruim de helft van vis – gemeten naar verkoopwaarde – door hun Europese concurrenten werd weggevist. Franse vissers haalden afgelopen jaren jaarlijks voor ongeveer EUR 200 miljoen aan vis uit het Britse water. Niet geheel verbazingwekkend stemde de Britse visdorpen vier jaar geleden in grote getale voor de brexit. Er is Boris Johnson dus veel aan gelegen om dit punt niet zo maar uit handen te geven. Dit tot grote frustratie van onder andere Franse president Emmanuel Macron.

Australië vs. Canada

Naast het getouwtrek over de visserij is het ook een groot vraagteken in welke mate het Verenigd Koninkrijk toegang houdt tot de interne markt van de EU. Boris Johnson schermde tijdens de brexit-campagne meermaals met het voorbeeld van de handelsdeal die Canada met de EU heeft gesloten. Onder dit handelsakkoord worden de meeste handelsbarrières vermeden. Daarnaast houdt het Verenigd Koninkrijk controle over immigratie en andere interne regelgeving. Keerzijde is dat het de omvangrijke Britse financiële sector onder dit akkoord waarschijnlijk veel moeite zal kosten om op het continent zijn diensten aan te bieden. Dit zou daarom nog apart moeten worden geregeld. Het alternatief van Johnson is de handelsrelatie die Australië nu met de EU heeft. Dit zou de facto betekenen dat alle handel tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU terug zou vallen op de regels van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Zowel het Canadese als het Australische model betekenen een grote stap terug in de handelsrelatie tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU. Beide zullen aan weerskanten van het Kanaal tot economische schade leiden.

10 weken om tot een deal te komen.

Ondanks de symbolische waarde van de Britse visserij is de bedrijfstak goed voor slechts 0,1% van het Britse bbp. Daardoor lijkt het irrationeel om een mogelijke deal, die een aanzienlijk grotere impact op de economie zal hebben, op dit punt te laten klappen. Ook het belang van de Britse financiële sector lijkt te groot voor Johnson om op de Australiëvariant in te zetten. Er resteren nog 10 weken tot 1 januari 2021. Dan moet er een handelsakkoord liggen. Zo niet dan valt de handelsrelatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk terug op de regels van de WTO. Alhoewel de kans op een brexit zonder deal iets lijkt toegenomen, is de verwachting dat beide partijen komende weken toch tot een akkoord zullen komen. Het zou niet de eerste keer in de brexit-onderhandelingen zijn dat men op het laatste moment flexibeler blijkt dan eerder voorgesteld.